In het jaar 1572 werd op 1 april Brielle door de Watergeuzen bevrijd van de Spanjaarden. Echter in hetzelfde jaar speelde zich op 9 juli buiten Brielle een drama af. Wat was het geval?
Dordrecht was op 24 juni door de Watergeuzen bezet en daarna werd Gorinchem door ze ingenomen. De geestelijken in deze stad, die niet gevlucht waren, werden door de geuzen ontdekt en gevangen genomen. Ze werden op een boot naar de geuzenbasis den Briel vervoerd. Daar werden ze in de gevangenis achter het stadhuis gezet. -Dit is niet de huidige gevangenis want die werd pas in 1623 gebouwd-. Men heeft getracht de geestelijken te bekeren tot het nieuwe geloof, maar zij bleven bij hun oude geloof. Via Willem van Oranje heeft men geprobeerd de geestelijken vrij te krijgen, Deze reageerde gunstig op dat verzoek en schreef een brief dat ze vrijgelaten moesten worden. Lumey vond dat de prins zich niet met zijn zaken had te bemoeien en was erg beledigd. Dit tekende hun doodvonnis. Ze werden ’s nachts uit hun kerker gehaald en naar de turfschuur van het voormalige klooster van Sint Elisabeth aan de Rik gebracht. Daar werden 19 mannen opgehangen.
In ons museum wordt hieraan aandacht geschonken in een aparte zaal. Als je de 1 april zaal verlaat kom je de martelaren van Gorinchemzaal binnen onder de tonen van gregoriaans gezang. In deze zaal wordt aandacht besteed aan het boven vermelde verhaal. In de zaal staan onder andere twee retabels uit de voormalige houten bedevaartkapel. Deze retabels waren onderdeel van het hoofdaltaar en stellen de ondervraging en veroordeling van de geestelijken voor. Deze kapel stond ten westen van het martelveld met de turfschuur waar de monniken zijn opgehangen. In 1932 is de houten kerk vervangen door de huidige kerk die aan de oostkant van de ommuurde ommegang staat. Jaarlijks vindt nog steeds in het weekend rondom 9 juli een bedevaart plaats.
(Streekarchief Voorne Putten)
