Je loopt de mooie hal van het museum binnen, koopt een kaartje, hangt je jas op en vervolgens wijst een aardige suppoost je de weg het museum in. Het eerste wat je nu tegen komt is de portrettengalerij en misschien ben je wel geneigd hier snel doorheen te lopen, benieuwd naar wat er nog meer in het museum te zien zal zijn. Neem toch even de tijd om stil te staan bij deze prachtige portretten van onder meer Brielse notabelen. En wat mij betreft vooral bij het schilderij dat centraal in de galerij hangt. De schilder Justus van Egmond heeft hier koningin Christina van Zweden halverwege de 17e eeuw afgebeeld als de godin Diana. Wat doet de koningin van Zweden als Diana tussen de toch wat stijve portretten van burgemeester, chirurgijn en admiraal?
Justus van Egmond, Portret van Christina van Zweden, 1654-55
Een kleine geschiedenis van deze koningin-zonder-land: Christina van Zweden (1626-1689) was de dochter van de Zweedse koning Gustaaf Adolf van het huis Vasa en Maria Eleonora van Brandenburg. Toen haar vader in 1632 sneuvelde, was prinses Christina veel te jong om zich met regeringszaken bezig te houden. Maar vanaf 1644 nam zij deel aan de besluitvorming van alle regeringszaken. In 1650 werd Christina tot koningin gekroond. Omdat zij weigerde te trouwen moest zij al in 1654 – noodgedwongen – afstand doen van de troon ten gunste van haar neef Karel X Gustaaf. In 1654 verbleef Christina enige tijd in Antwerpen aan het hof van aartshertog Leopold. Leopold leende haar zijn hofschilder Justus van Egmond, leerling van Rubens, uit. Van Egmond vervaardigde vijf portretten van Christina: drie als de godin Minerva en twee als Diana, de godin van de jacht. Op het schilderij zijn de gebruikelijke attributen van Diana weergegeven: jachtspeer, de jachthond, een jachtgebied als achtergrond. De lauwerkrans in Christina’s hand is wellicht een verwijzing naar het droit divin, het goddelijk recht dat zij – in haar ogen – nog steeds bezat, ook al had zij geen land meer om te regeren.
Bovenstaande samenvatting heb ik overgenomen uit de database van het museum. Ik vroeg mij meteen af waarom Christina niet wilde trouwen. Het was immers in die tijd heel gebruikelijk om uit politieke overwegingen te trouwen. Volgens mij moest je behoorlijk je mannetje staan om een huwelijk te weigeren. Je hoeft maar even rond te neuzen op het internet om een aardig beeld van deze bijzondere vrouw te krijgen.
Ze stond bijvoorbeeld niet alleen figuurlijk haar mannetje. Haar mannelijke optreden is deels te verklaren door haar rol als troonopvolgster. Daardoor kwam zij met, in die tijd voor een vrouw bijzondere, mannelijke bezigheden in aanraking zoals de jacht en regerings- en militaire zaken. Maar zij zou sowieso al een afkeer hebben gehad van de meer vrouwelijke bezigheden. In de wildste historische roddels komt zelfs haar geaardheid ter sprake.
Ze wordt omschreven als wispelturig, intelligent en onconventioneel. Ze was geïnteresseerd in wetenschap, religie en kunst en zeer gestudeerd. Ongetrouwd op de troon blijven zitten was geen optie. Trouwen zou voor haar betekenen dat ze achter haar man op de tweede rang moet functioneren. Ze had in haar ogen waarschijnlijk geen andere keus en besloot afstand te doen van de troon in ruil voor een aantal deelgewesten zodat ze inkomsten zou behouden. En voor Christina nog belangrijker: in haar ogen behield ze haar ‘goddelijk recht’ als vorst, ze deed alleen afstand van de regeringszaken van Zweden. Zo werd zij koningin-zonder-land.
Het schilderij is in de 18de eeuw in handen gekomen van de Brielse koopman Hendrick van Kruyne, die tevens eigenaar en bewoner was van bierbrouwerij Het Gecroonde Hart aan het Scharloo nummer 9. Hij liet het schilderij in zijn huis boven de schouw plaatsen. Na verloop van tijd is het schilderij boven de schouw in het huis aan het Scharloo verdwenen achter het behang, maar daarna toch weer herontdekt. Vervolgens werd het schilderij aan het museum geschonken door de familie Spoon.
Een portret met een verhaal dus. Er is nog veel meer interessants te vinden over Christina van Zweden. Ik heb bijvoorbeeld een deel van de informatie gehaald uit het artikel van M.A. van Hattem in de Brielse Maasmond, jaargang 11, nr. 1, april 2001. Echt het lezen waard.
Wat zou Christina er van vinden dat ze nu hier hangt, in het Historisch Museum van Brielle?
