Een mooie kaart in het museum
Ik geef toe, er zijn genoeg mensen die hier zo aan voorbij lopen. Maar voor mij waren kaarten altijd iets bijzonders. Een kaart geeft je informatie, over een plaats bijvoorbeeld, maar een kaart kan ook gewoon mooi zijn, aangenaam om naar te kijken. Ons museum heeft ook zo’n kaart. Hij hangt in de ruimte waar de geschiedenis van Brielle wordt verteld. Het is een kaart van de stad die is gemaakt door Jacob van Deventer. De opdracht om de kaart te maken kwam niet van het stadsbestuur. Nee, de opdracht kwam rechtstreeks van koning Philips II. Alle steden, dat waren alle kleine en grote plaatsen die stadsrechten hadden, in de Nederlanden moesten in kaart worden gebracht. Jacob van Deventer kreeg de opdracht in 1557 of het jaar daarop en heeft er tot 1572 aan gewerkt. In die tijd heeft hij van 260 steden een plattegrond gemaakt. Daarvan zijn er nog 223 bewaard gebleven.
Jacob van Deventer, Kaart van Brielle (kopie 1950-1960)
Op de kaart zie je de stadsmuren met de torens en de poorten, het stratenpatroon, de waterlopen en de belangrijkste gebouwen aangegeven. Bij de gebouwen staat een korte omschrijving. Kerken worden vaak aangeduid met ‘Templum’ en poorten met ‘porta’. Van de verschillende kloosters, Brielle had er toen vijf binnen de wallen en twee daarbuiten, wordt aangegeven tot welke orde die behoorden. Het maken van die kaarten was tijdrovend werk. Ieder recht stuk werd afgepast en bij elk knikpunt werd de hoek ten opzichte van het gemeten rechte stuk bepaald. Als je een stippellijn ziet wil dat zeggen dat van Deventer er gelopen heeft op de lengte te bepalen. Onderaan staat de schaal in passen, honderd passen is ongeveer 100 meter.
Het museum staat ook al op deze kaart vermeld. Deze kaart was heel modern voor die tijd want het noorden is boven. Als je vanuit het zuiden de stad binnengaat via de Zuidpoort passeer je aan je rechterhand het ‘hospitale’. Dat is het St. Catharina gasthuis waar zieken werden verpleegd. Als je doorloopt krijg je aan je linkerhand het ‘Civita domus’, het stadhuis waarin nu het museum gevestigd is. Als je verder doorloopt kom je op een gegeven moment bij het water van het Maerland. De straat aan de overzijde van het water, parallel aan de stadsmuur, liep door naar de Noordpoort. Dat is de poort die de geuzen op 1 april 1572 hebben gerammeid.
